Bill & Melinda Gates Vakfı (Vakıf) Açık Erişim Politikası,1 Ocak 2015’de ilan edildi, bilimsel araştırmaların paylaşılımında oyun değiştirici haline geldi. Vakıf, dünyanın en büyük hayırsever bilimsel vakfıdır(yılda 4 milyar dolar bilimsel araştırmalara katkıda bulunur). Bilimsel topluluk içinde ücretsiz erişimi ve işbirliğini teşvik etmek için Vakıf, Açık Erişim Politikasını hazırladı. Bu politika, iki yıllık bir geçiş dönemi geçirdi. Bu geçiş dönemi artık dolmuştur, yani dergiler, Vakıf tarafından desteklenen herhangi bir araştırma yayınına ÖZGÜRCE erişimi sağlamalıdırlar. Vakıf ayrıca,Wellcome Trust veri deposunda yayınlanan Figshare sponsorluğunda herhangi bir çalışmanın yapılması için gerekli tüm masrafları karşılamaktadır
Bill & Melinda Gates Vakfı Açık Erişim Politikası araştırmalarınızı nasıl etkiler?
Vakıf’tan kaynak temin ederseniz, eserlerini aboneliğe dayalı hizmetler oldukları için artık pek çok etkili dergilere teslim edemezsiniz. Araştırma kültürünün etki faktörünü ve prestijli dergi yayınlarını nasıl değerlendireceğini göz önüne alındığında, bu kısıtlama sizi sinirlendirebilir. Ancak panik yapmayın!
Vakfın Açık Erişim Politikası, dergileri kendi iş modellerini yeniden düşünmeye zorlayabilir. Dergiler okuyucularını ilgilendiren yüksek kaliteli eserlerle gurur duyarlar. Onların prestijleri, editörlerinin binlerce gönderiyi ekrana koyma ve en iyi sonucu bulma yeteneklerine dayanır. Ancak, “en iyilere” vakıf sponsor olduğunda, abonelik tabanlı dergiler bu eserleri yayınlayamazlar. Bu kısıtlama okuru söz konusu derginin en ileri araştırmayı yayınladığına şüphe düşürür.
Vakfın hayır kurumlarına önemli katkı yaratıcısı olduğu ve dünyanın ikinci büyük tıbbi araştırma destekçisi Wellcome Trust ile olan işbirliği göz önüne alındığında, açık erişim politikasını benimsemesi durumunda ne olur? Bu, abonelik dergilerinin sonu anlamına gelebilir!
Dergilerin sonunda bu hayır kurumlarının baskılarına yenik olup olmayacağını bilmiyoruz, ancak bir şey açıktır: bu hayır kurumları (ve belki de diğerleri) geri çekilmeyecektir. Foundation ve Wellcome Trust gibi gruplar, yalnızca bilimsel kontrollü erişime karşı savaşlarını hızlandırmaya başlıyor.
By its very nature, science is an investigative field that requires large amounts of data and collaboration. Cost should not be a requisite barrier in this process.
Geleneksel yayıncılar yerine kurumlar hangi alternatifleri onaylıyor?
Açık erişim depolarını ve dergilerini desteklemenin yanı sıra, çeşitli hayır kurumu ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar diğer yayın şemaları üzerinde deneyler yürütüyor. Aşağıdakiler birkaç örnektir.
- Örneğin Vakıf, kendi desteklediği yayınlanmış bir araştırmaya araştırmacıların özgürce erişebilmesi için Science dergisine 100.000 dolar teklif sunup sınırlarını test ediyor. Bu proje başarıyla sonuçlanırsa, bu hayır kurumunun teklifini diğer dergilerle genişletmesi muhtemeldir.
- Bu şekilde ulaşılmaz olarak gördüğümüz bir çok uluslararası dergide makalelerimizi yayınlatmamız oldukça kolaylaşıyor.
- ArXiv (fizikçiler için) ve bio Rxiv (biyomedikal araştırma için) gibi ön baskı (yayın öncesi) veritabanları vardır. Amaçları, toplulukta ve veri paylaşımında açık ve kör hakem teftişini teşvik etmektir. Gönderim süreci gözden geçirenlerin önyargılarını azaltmak için iyileştirme gerektirse de, bu tür düzenlemeler sizin gibi yazarların yayın öncesi araştırmalarını güçlendirmelerine yardımcı olabilir. Ön baskıyı destekleyen bir yardım kuruluşuna örnek Chan Zuckerberg Biohub’tır. Bu kuruluş, Şubat 2017’de bulguların ön baskı olarak bulunması koşuluyla yerel araştırmacılara sponsor olacağını duyurdu.
Açık Erişim hareketi hakkında ek kaynaklar:
- The Economist article analyzing impact of Gates Foundation’s Open Access Policy on journal publications industry: http://www.economist.com/news/science-and-technology/21719438-about-change-findings-medical-research-are-disseminated-too?cid1=cust/ednew/n/bl/n/20170323n/owned/n/n/nwl/n/n/n/9217796/n
- Gates Foundation Open Access Policy: http://www.gatesfoundation.org/How-We-Work/GeneralInformation/Open-Access-Policy
- Wellcome Trust’s mission: https://wellcome.ac.uk/about-us/our-strategy
- List of Wellcome Trust data repositories: https://wellcome.ac.uk/funding/managing-grant/datarepositories-and-database-resources
- 9.000+ açık erişim dergi listesi: https://doaj.org/
- OMCIS International tarafından yayınlanan açık erişimli dergilerin etki faktörleri : https://www.omicsonline.org/open-access-journals-impact-factors.php
